خبرگزاری حوزه/ موضوع مهدویت و مباحث مهم مربوط به آن مانند: ولادت و زنده بودن امام زمان (ع)، قطعیت ظهور و قیام آن حضرت(ع)، تشکیل حکومت عدل جهانی بر اساس سنت رسول خدا (ص) و... نه تنها در منابع شیعه، بلکه در مصادر سنی نیز به طور گسترده انعکاس یافته است. در این یادداشت پانزده محور از موضوعات ناب مهدوی که در منابع اهل سنت مطرح شده، به اختصار ذکر می‌گردد:
۱. تحقق ولادت حضرت مهدی (ع)
اعتقاد به ولادت امام زمان (ع) در سده سوم هجری، اختصاص به شیعه ندارد. بلکه برخی عالمان پرآوازه اهل سنّت نیز این موضوع را باور داشته‌اند. از جمله:
الف. ابن طلحه شافعی مذهب (م ۶۵۲) تصریح دارد که مهدی حجّت (ع)، خلف صالح منتظَر است و ولادتش در سرّ من رأی و در سال ۲۵۸ قمری واقع شده است. (مطالب السؤول، ص ۸۹، باب ۱۲) البتّه، مشهور میان شیعه، ولادت حضرت در سال ۲۵۵ قمری است.
ب. ابن حجر هیتمی شافعی (م ۹۷۴) نوشته است: محمّد حجّت(ع) در سال ۲۵۵ قمری و در سرّ من رأی متولّد شده است. (الصواعق المحرقة، ص ۱۹۸).
ج. ابن صبّاغ مالکی (م ۸۵۵) به تولّد آن حضرت(ع) در شب نیمه شعبان از سال ۲۵۵ قمری و در محلّ سرّ من رأی تصریح دارد. (الفصول المهمّة فی معرفة الأئمّة، ج۲، ص ۱۱۰۲).
د. ابن‌خلکان (م۶۸۱ق) از ابن‌ازرق (م۵۱۰ق) نقل کرده که امام زمان (ع) در ۹ ربیع‌الاول سال ۲۵۸ق تولد یافته است. (وفیات الاعیان، ج۱، ص۵۷۱)
ه. شبلنجی شافعی مذهب (م ۱۲۹۰) معتقد است که آن حضرت در شب نیمه شعبان از سال ۲۵۵ قمری تولّد یافته و ظهور ایشان با همراهی عیسی بن مریم (ع) خواهد بود. (نور الأبصار، ص ۱۸۷).
و. عبدالوهّاب شعرانی (م ۹۷۳) بر این باور است که مهدی (ع) از فرزندان امام حسن عسکری (ع) است و ولادت ایشان در شب نیمه شعبان سال ۲۵۵ قمری بوده و ایشان به حیات خود ادامه میدهد تا زمانی که با همراهی عیسی بن مریم (ع) ظهور نماید. (الیواقیت و الجواهر، ج ۲، ص ۴۱).
۲. امام زمان (ع) جزء عترت پیامبر(ص)
روایات فراوانی در منابع سنی نقل شده که صریحا دلالت میکند امام زمان(ع) از نسل و ذریه رسول‌خدا (ص) است. کثرت این روایات به اندازه ای است که ادعای متواتر بودن آنها بعید نیست. تعابیری همچون «مِن أهل بیتی»، «مِن عترتی»، «منّی»، «مِن ولد الحسین علیهالسلام»، «مِن ولد فاطمة» در احادیث متعدّد، بیانگر طهارت مولد و نسب پاک امام زمان علیه السلام است. به عنوان نمونه یک حدیث مسند را نقل میکنیم: «لو لم یبق من الدنیا إلّا یوم واحد لطوّل الله ذلک الیوم حتّی یبعث فیه رجلاً منّی» (سنن ابی داوود، ج ۴، کتاب المهدی، ص ۱۰۶، ح ۴۲۸۲). البته، میان این طائفه از روایات هیچگونه تنافی وجود ندارد زیرا امام حسین (ع) و حضرت زهرا (س) هم از فرزندان رسول خدا (ص) هستند و ریشه اصلی پیغمبر اکرم (ص) است.
۳. قطعی بودن ظهور امام زمان (ع)
جناب طبرانی (م ۳۶۰) در کتاب المعجم الکبیر (ج ۱، ص ۱۶۶، ح ۱۰۲۲۲) روایتی را از رسول خدا صلّی الله علیه وآله نقل کرده که میفرماید: اگر از عمر دنیا تنها یک شب باقی باشد، خداوند آن را طولانی خواهد کرد تا مردی از اهل بیت من همه جهان را فراگیرد. (در برخی روایات به جای شب، روز آمده است). تطویل شب یا روز در اینجا کاشف از حتمیّت ظهور است؛ وگرنه طول شب و روز، تابع نظمی خاص است و کم و زیاد شدن در آن راه ندارد. (ر.ک: سنن أبی داوود، ج ۴، ص ۱۰۶، کتاب المهدی، ح ۴۲۸۲).
۴. مکه مکرمه محل ظهور حضرت مهدی (ع)
یکی از موضوعات مهم در باب مهدویّت، محلّ ظهور آن حضرت است. مطرح کردن سرداب سامرّاء به عنوان محل ظهور، اساساً صحّت ندارد؛ زیرا مستندات صحیح، محل ظهور را مکه مکرمه معرفی میکند. ابن حجر در کتاب «القول المختصر فی علامات المهدی المنتظر» (ص ۵۲) و سلمی شافعی (قرن۷) در کتاب «عقد الدرر» (ص ۱۰۵ و ۲۸۱) از رسول خدا (ص) نقل کردهاند که در محل رکن و مقام با آن حضرت بیعت میشود. (سنن أبی داوود، ج ۴، ص ۱۰۷، ح ۴۲۸۶).
۵. عدالتگستری در عرصه جهانی
أبو داوود سجستانی (م ۲۷۵) با سندی از امیر مؤمنان علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل کرده که اگر از عمر دنیا یک روز بیشتر باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را طولانی خواهد کرد تا مردی از اهل بیت من ظهور نماید و زمین را پر از عدل و داد نماید. دایره عدالتگستری آن حضرت زمین شمرده شده و در اینجا شامل همه کره زمین میشود. این در حالی است که ایجاد عدالتِ جهانشمول، برای هیچکدام از انبیاء و ائمّه علیهم السلام رخ نداده است.
ابن حماد (م ۲۲۸) در کتاب الفتن (ص ۹۸، باب ۹۹) از امام محمد باقر علیه السلام این روایت را نقل کرده است که هرگاه مهدی ما قیام کند و عدالت را برپا دارد، اطاعت از او اطاعت از خدا و سرپیچی از او سرپیچی از فرمان الهی است. (سُلّمی، عقد الدرر، ص ۶۷).
۶. رضایت مردمی و فراگیر از حکومت امام زمان (ع)
ابن حماد در کتاب «الفتن» (ص ۹۹) با سندی از أبو سعید خدری از رسول خدا صلی الله علیه وآله روایت کرده که فرمود: ساکنان آسمان و زمین از او راضی خواهند بود؛ همچنین ابن حجر در کتاب «القول المختصر» (ص ۶۰) روایت کرده که اهل آسمان، ساکنان زمین، پرندگان هوا و ماهیان دریا از حکومت امام زمان (ع) راضی و خشنود خواهند بود.
۷. مطابقت سیره حکومتی امام زمان (ع) با قرآن و سنّت رسول خدا (ص)
ابن حماد با سندی از عایشه همسر رسول خدا (ص) روایت کرده که حضرت فرمود: او (امام زمان) مردی از عترت من است که طبق سنّت من رفتار خواهد کرد؛ همانگونه که من طبق قرآن رفتار کردم. (الفتن، ص ۱۰۲).
۸. جهانی بودن قلمرو حکومت امام زمان (ع)
قندوزی حنفی (م ۱۲۹۴) در کتاب «ینابیع المودّة» (باب ۹۴، ص ۴۹۲) با سندی از رسول خدا (ص) نقل کرده که حضرت درباره امام زمان فرمود: او کسی است که (خداوند) با دستان او، مشارق و مغارب زمین را فتح خواهد کرد.
۹. تحقق ظهور امام زمان (ع) همزمان با ندای آسمانی
سلّمی که از علمای شافعی مذهب در قرن هفتم است، حدیثی را از ابو رومان از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده است. در آن روایت آمده: هرگاه منادی در آسمان ندا دهد که حق در آل محمد است، امام مهدی علیه السلام ظهور خواهد نمود. (عقد الدرر، ص ۸۳).
۱۰. مدت حکومت امام زمان (ع)
آنچه درباره مدت حکومت آن حضرت در روایات آمده، مختلف است. سلّمی شافعی آن را بیست سال ذکر کرده است. (عقد الدرر، ص ۶۰: یملک عشرین سنة).
۱۱. زیبایی و درخشندگی چهره امام زمان (ع)
سلّمی شافعی روایتی را از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل کرده که در آن آمده است: «المهدیُّ رجلٌ مِن وُلدی، وجهُه کالکوکب الدریّ»؛ مهدی مردی از نسل من است، چهره او همچون اختری درخشان است. (عقد الدرر، ص ۳۸).
۱۲. محبوبیت امام زمان (ع) نزد آسمانیان و زمینیان
سلّمی در باب اول از کتاب عقد الدرر (ص ۳۷) حدیثی را از أبو سعید خدری از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل کرده که فرمود: «یحبّه ساکن السماء و ساکن الأرض». بی تردید، محبوبیت آن حضرت نزد موجودات آسمان و زمین، کاشف از مهربانیِ وصف ناشدنی آن حضرت نسبت به همه مخلوقات است.
۱۳.امدادهای غیبی خداوند هنگام ظهور
امیرالمؤمنین علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل کرده که خداوند، سه هزار فرشته را برای یاری آن حضرت به سوی ایشان میفرستد. (عقد الدرر، ص ۶۴).
۱۴. افزایش برکات زمین و آسمان در زمان حکومت امام زمان (ع)
دانی در سنن خود (ص ۱۰۱) از أبوسعید خدری از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل کرده: «مردی از اهل بیت من خواهد آمد که از سنّت من پیروی خواهد نمود و خداوند برکات خود را از زمین و آسمان به طرف او سرازیر خواهد کرد؛ و او در بیت المقدس فرود خواهد آمد». (عقد الدرر، ص ۶۴).
۱۵. سیمای چهل ساله امام زمان (ع) هنگام ظهور
أبی امامه از رسول خدا صلی الله علیه وآله روایت کرده که فرمود: «مهدی از فرزندان من است که شمایل یک انسان چهل ساله را دارد و چهره او همچون ستارهای درخشان است». (عقد الدرر، ص ۶۲). در برخی روایات، جوانی و زیبایی صورت آن حضرت بیان شده است. (همان، ص ۶۵).
محمد جعفر طبسی
